Co każdy maturzysta (i nie tylko!) powinien wiedzieć o... oświeceniu i romantyzmie?

Cześć kochani!

Czas omówić kolejne epoki - tym razem czas na oświecenie i romantyzm! Szczególnie warto zwrócić uwagę na tę drugą epokę, która w szkole jest bardzo obszernie omawiana (Nie wiem jak u innych, ale u mnie sam romantyzm omawialiśmy przez pół roku). Epoki te często są ze sobą zestawiane, dlatego mimo wszystko warto spojrzeć na ich porównanie. Zapraszam serdecznie do czytania! ^_^

OŚWIECENIE	ROMANTYZM
RAMY CZASOWE
Europa: przełom XVII i XVIII - przełom XVIII i XIX w. Polska: 1740r. - 1822r. 1740r. - utworzenie Collegium Nobilium przez Stanisława Konarskiego 1822r. - ukazanie się „Ballad i Romansów” Adama Mickiewicza	Europa: lata 90. XVIII w. - lata 40. XIX w. Polska: 1822r. - 1863r. W Europie epokę tę zapoczątkowało kilka wydarzeń: trzęsienie ziemi w Lizbonie (no bo wiecie – tak bardzo wstrząsnęło klasykami, że aż zaczęli wątpić w naukę), rządy Napoleona (indywiduum), rewolucja francuska i związana z nią egzekucja na władcy, tzw. okres „burzy i naporu” powstały w 1773, którego teoretykiem był m.in. Goethe. Polski okres romantyzmu wyznaczony jest przez ukazanie się „Ballad i Romansów” Mickiewicza oraz początek powstania styczniowego (czasami podaje się 1864r., czyli rok upadku tego powstania).
GŁÓWNE HASŁO
„Myślę, więc jestem”	„Miej serce i patrzaj w serce”
IDEA EPOKI
Jej twórcą jest Immanuel Kant – „Oświecenie jest wyjściem człowieka z niepełności, w którą popadł z własnej winy. Niepełnoletność to niezdolność człowieka do posługiwania się swym własnym rozumem, bez obcego kierownictwa[…] Miej odwagę posługiwać się swym własnym rozumem”	Romantyzm w swoim programie zakładał zaprzeczenie idei rozumu – romantycy uważali, że powinno się słuchać intuicji i głosu serca. Z tego też powodu, opisywani przez nich bohaterowie nie byli tak jak w oświeceniu uczonymi, a indywidualistami, wrażliwymi, samotnymi wręcz wyobcowanymi.
FILOZOFIA
Racjonalizm – ważnym dla tej epoki filozofem był wspomniany Kant. Prekursorem był Kartezjusz. Filozofia ta opierała się na przekonaniu, iż rozum ludzki jest jedynym narzędziem poznania rzeczywistości. Wraz z racjonalizmem rozwijały się takie teorie jak: Deizm – głoszony przez Woltera. Jest to założenie oparte na przekonaniu, iż Bóg istnieje, ale nie ma wpływu na otaczającą nas rzeczywistość, jest on tylko obserwatorem Ateizm – przekonanie o nieistnieniu Boga Empiryzm – zapoczątkowany przez Johna Locke’a, jest to przekonanie, iż świat możemy poznać jedynie doświadczając go Sensualizm – poznawanie świata przy pomocy zmysłów	W romantyzmie nie ma fundamentalnego podłoża filozoficznego. Jedyne podłoża, o jakich możemy mówić to: Irracjonalizm – przekonanie o pozarozumowym poznaniu świata (przeciwieństwo racjonalizmu) Spirytualizm – przekonanie o dualizmie świata – uważano, że poza wymiarem rzeczywistym istnieje także nadprzyrodzony. Stąd też wzięła się teoria o tym, że dusza niczym jabłko jest dzielona na dwie równe połowy i wyrzucana w kosmos, by później dwoje ludzi kochających się spotkali się i połączyli duchowo znów w jedność (tego typu motyw mamy w „Cierpieniach młodego Wertera” czy „Konradzie Wallenrodzie”).
LITERATURA
Dzieli się na 3 nurty estetyczne: Klasycyzm – czerpał z koncepcji starożytnych i renesansowych. Najważniejszymi cechami było zachowanie harmonii, proporcji oraz dydaktyzm, polegający na uczeniu poprzez zabawę. Najważniejszym dla maturzysty twórcą tego nurtu jest Ignacy Krasicki, którego bajki poznawaliśmy już od szkoły podstawowej, a w liceum poznajemy jego satyry, takie jak: „Pijaństwo” oraz „Do króla”. Sentymentalizm – zajmował się problemem uczuć i rozwijał się w opozycji do klasycyzmu i racjonalizmu. Był on swego rodzaju zapowiedzią przyszłej epoki – romantyzmu. Najważniejszym twórcą tego nurtu jest dla nas Franciszek Karpiński, twórca m.in. sielanki „Laura i Filon”. Rokoko – jest to nurt, który kontynuował barokowe idee. Rozwijał się w kręgach dworskich. W tym okresie najbardziej rozwijały się gatunki takie jak: Bajka, Satyra, Komedia, Poemat heroikomiczny, Publicystyka.	Można wyróżnić dwie fazy literatury romantycznej: I faza trwała do 1830, czyli do wybuchu powstania listopadowego. Do tego czasu twórcy zwracali się ku ludowości i fascynowali się orientem. Najbardziej rozwijały się ballady i powieści poetyckie, a częstym tematem była tzw. „walka klasyków z romantykami”. W II fazie, po powstaniu, zajęto się bardziej patriotyzmem i historią. Najczęstszymi bohaterami utworów romantycznych byli ludzie prości (lud), wariat (kieruje się intuicją, nie rozumem) oraz poeta-wieszcz. W romantyzmie rozwijała się literatura synkretyczna, czyli łącząca cechy kilku rodzajów literackich. Są nimi: dramat romantyczny (przykładem są „Dziady” Adama Mickiewicza. Na poziomie rozszerzonym w kontraście podaje się „Kordiana” Słowackiego ze względu na odmienną postawę. W „Dziadach” cz. III poznajemy prometeizm czyli poświęcenie jednostki dla dobra ogółu oraz mesjanizm gdyż Konrad uważa, że Polska niczym Mesjasz cierpi dla dobra ogółu i należy to biernie przyjąć, a w ‘Kordianie” poznajemy winkelriedyzm czyli aktywną postawę walki o niepodległość) ballada (np. „Romantyczność” Mickiewicza, gdzie jednocześnie pokazana jest walka z klasykami) powieść epistolarna (czyli napisana w formie listów. Przykładem są „Cierpienia młodego Wertera” od Goethe) powieść poetycka (przykładem jest „Konrad Wallenrod” Mickiewicza. Utwór pokazuje achronologiczność, którą romantycy wielokrotnie wykorzystywali w swojej twórczości – utwór ten obowiązuje nas na poziomie rozszerzonym, na podstawie musimy tylko znać fragmenty oraz znać termin walenrodyzm oznaczający poświęcenie swoich najważniejszych wartości, takich jak honor i rodzina, dla dobra ojczyzny). Obowiązuje nas także znajomość przykładu eposu, jakim jest „Pan Tadeusz” Mickiewicza.

Jak możecie zauważyć, choć romantyzm omawiany jest dość długo, najważniejsze informacje nie zajmują tak dużo miejsca :) Oczywiście w tym miejscu warto cofnąć się do wszystkich lektur, które podawałam, ponieważ wszystkie one są z gwiazdką!!! Oznacza to, że na maturze możemy zostać o nie zapytani, a błędy w wypowiedzi o nich uznawane są za błędy kardynalne i mogą przekreślić CAŁĄ naszą pracę. Z tego powodu pisałam, co z romantyzmu jest na poziomie rozszerzonym. Z klasycyzmu musimy znać bajki i satyry Krasickiego oraz przykład sielanki, dlatego podałam te najczęściej omawiane oraz, moim zdaniem, dość przystępne ze względu na długość tekstu i styl wypowiedzi.

Mam nadzieję, że mój post był pomocny :) Romantyzm z tego co słyszę to epoka, którą albo się kocha, albo nienawidzi. A jak było w Waszym przypadku? Dajcie znać w komentarzach!

Do przeczytania!
Pozdrawiam!
Lexi D.

P.S. Oficjalnie już jestem absolwentką liceum i mam wakacje! I chociaż do prawdziwego cieszenia się jeszcze droga przez maturę, to mam już pewność, że posty o epokach oraz o motywach na maturze pojawią się przed pierwszym egzaminem :) Jeżeli mielibyście jeszcze jakieś propozycje tego, o czym mogłabym napisać, w ramach powtórek do matury, dajcie znać!